Praca zdalna, a COVID-19
Wybuch epidemii COVID-19 wymusił na pracodawcach i pracownikach konieczność wykonywania w wielu wypadkach pracy zdalnej.
Wykonywanie pracy zdalnej nie jest jednak uregulowane w przepisach prawa. Jedynymi przepisami prawa regulującymi wykonywanie pracy zdalnej są:
- przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. z 2020 r. poz. 374) oraz
- przepisy Kodeksu Pracy regulujące wykonywanie telepracy.
Zmiany na rynku pracy wymagają jednak podjęcia przez ustawodawcę inicjatywy i wprowadzenia w życie przepisów regulujących wykonywanie pracy zdalnej. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt z dnia 18 września 2020 roku zmian w Kodeksie Pracy, mający na celu uregulowanie zasad wykonywania pracy zdalnej przez pracowników. Założenia ministerialnego projektu zmian w Kodeksie Pracy przewidują uchylenie przepisów Kodeksu Pracy dotyczących telepracy. Zgodnie z projektem z dnia 18 września 2020 roku uchylony ma być cały rozdział II b w dziale II Kodeksu Pracy.
Planowane zmiany w Kodeksie Pracy 2021r.
Projekt zmian w Kodeksie Pracy w zakresie pracy zdalnej zakłada, że praca całkowicie lub częściowo może być wykonywana poza siedzibą pracodawcy lub poza innym stałym miejscem świadczenia pracy, w szczególności przy wykorzystywaniu środków komunikowania się na odległość.
Inicjatorem wykonywania pracy zdalnej może być pracownik, który złoży stosowny wniosek w formie papierowej lub elektronicznej. Praca zdalna może być wykonywana również na polecenie pracodawcy, gdy wprowadzony został stan nadzwyczajny lub stan epidemii lub jeżeli jest to niezbędne ze względu na obowiązek pracodawcy, zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Praca zdalna – Jakie warunki muszą być spełnione?
Projekt zmian przepisów zakłada, że praca zdalna może być wykonywana w miejscu zamieszkania pracownika lub w innym miejscu wskazanym przez pracownika. Warunkiem wykonywania pracy zdalnej jest jednak to, aby:
- pracownik posiadał warunki lokalowe i techniczne do wykonywania takiej pracy,
- pracownik powinien złożyć pracodawcy oświadczenie w postaci papierowej lub elektronicznej o spełnieniu warunków do wykonywania pracy zdalnej przed rozpoczęciem wykonywania pracy zdalnej.
Bardzo istotne w zakresie wykonywania pracy zdalnej jest porozumienie zawierane pomiędzy pracodawcą a organizacjami związkowymi w zakresie zasad wykonywania pracy zdalnej. Jeżeli w danym zakładzie pracy nie funkcjonują organizacje związkowe wówczas pracodawca ustala zasady wykonywania pracy zdalnej w regulaminie, po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy
Porozumienie w zakresie wykonywania pracy zdalnej ma odzwierciedlać panujące u danego pracodawcy stosunki i zwyczaje i ma najpełniej uwzględniać potrzeby pracodawcy i pracowników. Porozumienie powinno zawierać:
- grupy pracowników objęte pracą zdalną;
- zasady ustalania ekwiwalentu pieniężnego w przypadku wykorzystywania przez pracownika wykonującego pracę zdalną materiałów i narzędzi stanowiących jego własność;
- zasady porozumiewania się pracodawcy z pracownikiem wykonującym pracę zdalną, w tym sposób potwierdzania obecności pracownika wykonującego pracę zdalną na stanowisku pracy;
- sposób i formę kontroli wykonywania pracy przez pracownika wykonującego pracę zdalną.
Praca zdalna – obowiązki pracodawcy
Obowiązkiem pracodawcy ma być:
- dostarczenie pracownikowi wykonującemu pracę zdalną materiałów i narzędzi niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej;
- pokrycie kosztów związanych z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją narzędzi;
- zapewnienie pracownikowi wykonującemu pracę zdalną pomoc techniczną i niezbędne szkolenia w zakresie obsługi narzędzi.
Zakłada się również, że pracodawca z pracownikiem może w porozumieniu ustalić zasady wykorzystywania materiałów, a także narzędzi niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, stanowiących własność pracownika oraz ustalić wysokość ekwiwalentu należnego pracownikowi za wykorzystywanie własnych materiałów i sprzętu.
Co z kontrolą pracowników?
Projekt zmian w Kodeksie Pracy zakłada również prawo kontroli pracodawcy sposobu wykonywania pracy zdalnej. Mianowice jeżeli praca zdalna jest wykonywana w miejscu zamieszkania pracownika, pracodawca ma prawo w godzinach pracy pracownika przeprowadzać kontrolę:
- wykonywania pracy,
- w celu inwentaryzacji, konserwacji, serwisu lub naprawy powierzonych narzędzi, a także ich instalacji,
- w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Prawo kontroli ma przysługiwać pracodawcy za uprzednią zgodą pracownika wykonującego pracę zdalną wyrażoną w postaci papierowej lub elektronicznej lub w inny sposób uzgodniony z pracodawcą. Wykonywanie czynności kontrolnych nie może naruszać prywatności pracownika wykonującego pracę zdalną i jego rodziny ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych, w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.
Od kiedy zaczną obowiązywać nowe regulacje?
Ministerialny projekt zmian w Kodeksie Pracy dotyczący pracy zdalnej został pozytywnie oceniony przez Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej. Mamy nadzieję, że wkrótce zmiany zostaną uchwalone i wprowadzone w życie.
